Atletiek

Anders dan bij wielrennen besteden atleten weinig aandacht aan aerodynamica en gaan ze de baan op met hun haar los en hun kleding soms slonzig. Een wetenschappelijk onderzoek bij het verspringen voor vrouwen toont aan dat deze keuzes een reële invloed hebben op de prestaties.

Het zijn beelden waar wielerfans en volgers van de Tour de France van schrikken, waar elk detail wordt onderzocht op aerodynamica, van de vorm van de helm tot de hoogte van de sokken: sinds het begin van de Olympische atletiekwedstrijden verschijnen de mannelijke en vrouwelijke sprinters traditioneel met uitbundige kapsels en sieraden om hun nek of polsen. Is dit ketterij in een tijd waarin een race als de 100 meter bij de mannen met vijfduizendsten van een seconde wordt beslist?

In een artikel dat L'Equipe in 2022 publiceerde, legde Emmanuel Brunet, onderzoeks- en prestatiemanager bij de Franse wielerbond, uit: “In het wielrennen, zeilen en schaatsen is het van vitaal belang. Bij atletiek kan een ongeschikte outfit, ronde sieraden of haar dat verstrikt raakt in de luchtstroom een paar honderdsten kosten.“ Een paar honderdsten of een paar centimeter, maar hoeveel precies?

Bert Blocken, een toonaangevende autoriteit op het gebied van aerodynamica in de sport, heeft geprobeerd deze vraag te beantwoorden. Hij was al jaren betrokken bij windtunnelonderzoek bij wielrenners en leidde dit keer een onderzoek naar de invloed van haardracht en kleding bij atletiek, en meer specifiek bij het verspringen voor vrouwen. De bevindingen werden op 26 juli, de dag van de Olympische openingsceremonie, online gepubliceerd: een kapsel kan de luchtweerstand van een atlete met 8,7% verhogen. Bij kleding kan de luchtweerstand met 27,9% variëren. Concreet kan dit neerkomen op 10 centimeter bij het verspringen.

De onderzoekers richtten zich op het verspringen, omdat de vliegtijd een belangrijke factor is bij prestaties en 90% uitmaakt van de totale afstand van de sprong. In de lucht hebben alleen de zwaartekracht en aerodynamische krachten invloed op het lichaam van de atleet, aldus het onderzoek. Vanuit een visueel oogpunt merkten de onderzoekers de verscheidenheid aan kapsels op: van strak gebonden haar tot dreadlocks en krullend haar dat vrij was gelaten. Ze verbaasden zich ook over de kledingstijlen, met nauwsluitende outfits die soms wapperden in de wind en rugnummers die vaak met spelden waren vastgemaakt.

De resultaten bevestigden de vooronderstelling: lang, krullend, los haar verhoogt de luchtweerstand met 8,7% in vergelijking met een atleet met een geschoren hoofd. Zelfs haar vastgebonden in een knot achter op het hoofd heeft een impact: +2,3% voor luchtweerstand. De keuze van de kleding heeft een nog grotere impact, vooral de keuze van de korte broek: een verschil van 27,9% in luchtweerstand tussen strak zittende korte broeken en zeer wijde korte broeken. Volgens de studie hebben deze variaties vooral een impact op de startsnelheid van de springers. En de conclusies zouden interessant moeten zijn voor alle sprinters.

De conclusie van het onderzoek is duidelijk: atleten hebben er alles bij te winnen om kleding te dragen die in de windtunnel is getest en te kiezen voor full-body pakken die met name het hoofd bedekken. “Atleten die deze keuze maken, kunnen aanzienlijke voordelen behalen ten opzichte van hun tegenstanders”, vatten de onderzoekers samen. Deze culturele revolutie kan jaren of zelfs decennia duren volgens de auteurs van het onderzoek, die de “ nogal conservatieve aard van atletiekdisciplines” benadrukken. Ze wijzen er ook op dat een atlete als Cathy Freeman het allemaal al in 2000 doorhad, toen ze op de Olympische Spelen in Sydney de 400 meter won in een explosief full-body pak.

(Anthony Thomas-Commin/L’Équipe via Tagtik/Pic: L'Equipe)