Samenleving

De razendsnelle verspreiding van aids in de wereld komt volgens de Nederlander door de Belgen in Congo. "We moeten terug naar de jaren 20 van de vorige eeuw", zegt schrijver Maarten Reijnders (42). "Leopoldstad, het huidige Kinshasa, was net verheven tot hoofdstad van Belgisch-Congo. De koloniale machthebbers stuurden er duizenden en duizenden mannen naartoe om er te werken. Van de Congolese werkkrachten werd geëist dat ze hun vrouwen thuis achterlieten. Gevolg: er woonden drie keer zoveel mannen als vrouwen in de stad. Die zochten daarop soelaas bij prostituees. De vele wisselende seksuele contacten zorgden voor de snelle verspreiding van seksueel overdraagbare aandoeningen."

Uit internationaal onderzoek blijkt dat Leopoldstad in de jaren 20 de eerste brandhaard van aids moet zijn geweest, stelt de journalist. In Leopoldstad bleken de omstandigheden de verspreiding van aids en andere seksueel overdraagbare aandoeningen te stimuleren. "Dat leerde ik van onderzoeker João Sousa, die verbonden is aan de KU Leuven. De Belgische autoriteiten deden geen enkele moeite om geslachtsziekten te bestrijden. De syfilislijders hadden veel wonden en genitale zweren, en dus was het hiv-virus veel beter overdraagbaar. Zo kreeg het virus vaste voet aan de grond in Leopoldstad", stelt Reijnders.

In de jaren 50 en 60 verspreidde aids zich dan ook razendsnel. Dat kwam door de Belgen in Congo, die ongewild het virus verspreidden. "De bedoelingen waren goed, maar de manier waarop was om te huilen. De Congolezen die zich aanboden in het ziekenhuis kregen talloze injecties met niet-steriele naalden. De mensen konden makkelijk tien tot twintig injecties krijgen, met het onbedoelde gevolg dat het virus zich zo verder kon verspreiden. Dat gebeurde vooral bij prostituees en mannen die prostituees bezochten, want het waren vooral zij die naar het ziekenhuis trokken om zich te laten behandelen voor één of meerdere geslachtsziektes." Om de blanken te beschermen in Congo waren de blanke machtshebbers bijzonder vrijgevig met naalden, waardoor ze ongewild het virus verder verspreidden. Dat schrijft The New York Times.

De Nederlandse journalist wil de Belgen niet de volledige schuld geven van de verspreiding van aids over de hele wereld, maar wil hun aandeel zeker ook niet minimaliseren. "Het is een feit dat ze in de jaren 20 niets gedaan hebben tegen geslachtsziektes en ze daarna, in de jaren 50 en 60, de patiënten behandelden met injecties met niet-steriele naalden. En toen wist de medische wereld maar al te goed dat naalden steriel moesten zijn."

Toch zijn de Belgen ook verantwoordelijk voor de oversteek van aids naar de Verenigde Staten. "Omdat de Belgen nooit veel moeite hadden gedaan om een Congolese elite op te leiden, werden er na de onafhankelijkheid Haïtianen aangetrokken om het ambtenarenapparaat op poten te zetten. Zij raakten en passant besmet met hiv en namen de ziekte mee toen ze terugkeerden naar huis. Vanuit Haïti is het virus overgesprongen naar de VS", legt Reijnders uit.

"Het was niet de bedoeling van de Belgen om het hiv-virus te verspreiden. Hoe kon het ook? Tot in de jaren 70 wist niemand dat het virus er was. Maar de verspreiding was wel een onbedoeld gevolg van hun gezondheidspolitiek. Daar gaat mijn boek over: over onbedoelde gevolgen van maatregelen allerhande", besluit de Nederlander in The New York Times.

(Skwadra by Tagtik/Source: The New York Times/Illustration picture: Pixabay)